Schulden leveren een continue stress op die het hele leven doordrenkt. Hoe dieper de schulden en hoe langer ze bestaan; hoe groter de spanningen.
Op een website van een schuldhulpverleningsorganisatie vertelt een kredietbank-directeur hoe hij voor het eerst de mensen binnen zag komen lopen bij de schuldhulpverleners: ‘Zichtbaar trillend van de stress, verlamd door hun schulden. Ik kende de problematiek, maar had nog nooit mensen ontmoet die ermee te maken hadden. De grote worsteling met schulden is massaler, complexer en indringender dan ik van tevoren had kunnen bedenken.’ Sinds de economische crisis kampen meer Nederlanders met schulden, die gemiddeld ook zijn gegroeid. Ook mensen met hogere inkomens hebben er last van: dat komt vooral door de slechte huizenmarkt.
Veel schuldenaren vertonen ernstig struisvogelgedrag.
Omdat de meeste mensen met (lang- of kortlopende) diepe schulden geen verlossende televisiepresentator tegen het lijf lopen, is het voor hen niet onverstandig om te luisteren naar drie adviezen uit de folder Problemen met schulden, dat pakken we samen aan. (Uitgegeven door de NVVK, een vereniging voor schuldhulpverlening en sociaal bankieren die opkomt voor de belangen van mensen met schulden en schuldeisers.)
1. Zie je problemen eerlijk onder ogen.
2. Hoe eerder u komt praten hoe beter het is.
3. Leen geen geld en koop niet op krediet als u in geldnood zit.
Ook de folder Werken aan een schuldenvrije toekomst kan helpen om de problemen onder ogen te zien.
De situatie eerlijk onder ogen zien, klinkt gemakkelijk, maar juist dát is moeilijk voor mensen met schulden. Om niet te zeggen: veel schuldenaren vertonen ernstig struisvogelgedrag. Rekeningen belanden ongeopend tussen de gewone post, reclamefolders of oud papier. Voor maanden. Hoe hoog de totale schulden inmiddels zijn opgelopen? Ze zouden het niet kunnen vertellen. Als de gordijnen dicht blijven, gaat de deurwaarder – na enige keren tijd vruchteloos aanbellen – zo snel mogelijk weer verder, en dan zijn de problemen ook weer weg, lijken ze te denken.
Begin zo vroeg mogelijk
- Problemen écht grondig aanpakken kan pas beginnen na het goudeerlijk beantwoorden van de vraag: ‘Hoe slecht staan we er precies voor?’
- Verzamel alle moed die er in je is, neem ruim de tijd en zet alles op een rij.
- Je schaamt je misschien, maar vraag toch hulp aan die ene vriend, dat ene familielid, of misschien een onbekende vrijwilliger.
- De tabbladen van het Nibud kunnen behulpzaam zijn.
- Hoe eerder je begint, hoe beter het is. Alleen in een vroeg stadium is de rente van de schuld nog niet (torenhoog) opgelopen, zijn er geen (bergen) extra kosten van deurwaarders en incassobureaus, en heeft de belastingdienst nog geen (duizenden) euro’s invorderingsrente of boetes opgelegd.
Ga vervolgens budgetteren
Het boekje Waar blijft het geld, van het Nibud, helpt (€ 9,95). Loop al je vaste lasten na, en kijk of die goedkoper kunnen (mobiel abonnement, verzekeringen, internetprovider, etc.) Leg vast hoeveel geld je wilt geven aan wonen, energie, water, gemeentebelastingen, telefoon, voeding, kleding, uitgaan, vakantie en verzekeringen. En hou je daaraan.
Tips:
- Koop niet meer op krediet (ook niet bij de Wehkamp).
- Ga niet rood staan met een creditkaart. Knip hem doormidden, het kost te veel rente.
- Los persoonlijke leningen af.
- Zorg dat je geen bekeuringen krijgt – hou je braaf aan de maximum snelheid. Krijg je toch een boete, betaal die meteen en voorkom verhogingen. (Nog beter: verkoop je auto.)
Hand op de knip
Zorg kortom, dat je een langere periode minder uitgeeft dan er binnenkomt. Alleen zó kun je geld overhouden om je schulden af te lossen. Kijk niet alleen naar je uitgaven, maar ook naar je inkomsten. Vraag alle toeslagen aan waar je recht op hebt. (Zelfs veel mensen met schulden vergeten dat nog wel eens.) Denk aan: zorgtoeslag, huurtoeslag, tegemoetkoming schoolkosten, belastingteruggaaf ziektekosten, kinderbijslag, tegemoetkoming buitengewone uitgaven, verschillende heffingskortingen, er zijn er vele. Je hebt behalve de landelijke regelingen ook gemeentelijke inkomensondersteuning: bijzondere bijstand, het kwijtschelden van gemeentelijke heffingen.
Doe hier de test en zie meteen of je recht hebt op geld.
Tip: Stuur vrienden en familie een (zelfbewust, niet bedelend) mailtje dat je op zwart zaad zit, en dat je dit jaar ernstig de hand op de knip houdt. Dus dat ze je even niet hoeven te vragen om duur mee uit eten te gaan, dat ze geen dure cadeaus hoeven te verwachten en dat ze jou voorlopig geen dure weekeindjes weg hoeven voor te stellen. Dan kan je omgeving daar rekening mee houden. (Misschien mag je je tentje wel opzetten in de tuin van hun Franse tweede huis.)
Vraag hulp
Lukt het niet om te budgetteren? Overwin je schroom en vraag hulp aan een vriend of familielid bij wie je je vertrouwd voelt, en van wie je weet dat die daar goed in is. Er zijn ook vrijwilligers die kunnen helpen. Bij sommige kredietbanken is er de mogelijkheid voor professionele budgetcoaching. (Die los staat van de schuldhulpverlening.) Na een (soms jarenlange) louterende periode is er de diep bevredigende ervaring om de financiën weer helemaal op orde te hebben. En het genot om van je eerste spaargeld een ipad te kopen.
Schuldige heeft weer een spaarrekening
Er zijn veel inspirerende voorbeelden van mensen die het karwei alleen opknapten. Neem De Schuldige – schuilnaam van Maarten Steendam. In vier jaar tijd wist hij de schulden – hij stond € 18.000 rood – om te buigen tot een spaarrekening waarvan het batige saldo met de jaren steeds prettiger oogt. Op deze uiterst leerzame weblog kun je lezen hoe Schuldige de zaken aanpakte. Leestip: begin bij het begin. Steendam kruipt niet in zijn schulp – dat is zijn kracht. Hij erkent dat hij schulden heeft. En vervolgens gaat hij op onorthodoxe wijze aan het besparen en schrijven op internet. Zijn webstukjes leverden vele goede tips op van lezers, en een boek. Op deze site, van de vereniging voor schuldhulpverlening en sociaal bankieren, staat een mooi 5-stappenplan om zelf je schulden te regelen.
Een schone financiële lei
Soms zijn de problemen te groot geworden. Je hebt niet de mazzel van Anton gehad, die de televisiepresentator tegenkwam. Of je miste het relativerende doorzettingsvermogen van Maarten Steendam. Dan is het verstandig om niet langer alleen door te modderen, en hulp in te roepen van een professionele schuldhulpverlener. Liever vandaag nog dan morgen. Als schaamte in de weg staat: realiseer je dat de schuldhulpverleners dagelijks verhalen horen over torenhoog opgelopen schulden. Gokschulden, studieschulden, koopverslaving op internet, partners die creditcards leegpinnen zonder dat je het weet (en andere relatieproblemen), een slecht lopend bedrijf, drugs- en alcoholproblemen, – ze staan er echt niet meer van te kijken.
Op deze site kan je snel uitzoeken welke organisatie in de buurt je kan helpen. De hulp kan variëren van bemiddeling tussen jou en de schuldeisers, om tot een minnelijke schikking te komen, en de overname van de schuld (met een saneringskrediet dat vervolgens door jou wordt afbetaald). Als dat niet helpt, kan de schuldhulpverlener helpen om je – via de rechter – in aanmerking te laten komen voor de Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen. Die wet biedt mensen een kans om na drie jaar leven op een absoluut minimum, met een schone financiële lei te beginnen, zonder dat daar een faillissement aan te pas komt. De folder Een schone lei, niet voor Niets vertelt precies wat hoe dat werkt.
Meer info:
Omgaan met schulden voor jongeren (en hun ouders).
Minicursus Greep op je geld
Alle afleveringen van de serie Goede voornemens:
1. Afvallen en meer bewegen
2. Spaarzamer met geld omgaan
3. Schulden afbetalen
4. Meer tijd besteden aan familie en vrienden
